jazz blues rock

Ο άνθρωπος μπορεί να ιεροποιεί τον χρόνο, δημιουργώντας επετείους και χρονικούς κύκλους. Η ολοκλήρωση του κάθε κύκλου ορίζει και το ιερό σημείο, σαν ξεκίνημα του νέου. Αυτοί οι κύκλοι επαναφέρουν το παρελθόν στο παρόν, δημιουργώντας ταυτόχρονα και μια νέα πραγματικότητα που ορίζει κάθε κύκλος, αλλά και σημείο επαφής με το ιερό, την σύνδεση με το όλο, αλλά και ακόμα σε κάποιες περιπτώσεις και με τον εαυτό μας.

Και στην επαφή αυτή, καλύτερος συνοδός δεν είναι παρά η μουσική. Την δύναμη της ήθελαν να εκμεταλλευτούν οι κατά καιρούς εξουσιάζοντες, παραγγέλνοντας μεγαλειώδεις μουσικές συνθέσεις ή καπηλευόμενοι κάποια υπάρχουσα ήδη, προς εξύμνηση κάποιου ιστορικού γεγονότος. Όμως οι νότες είναι ατίθασες και εύκολα δραπετεύουν, μπορούν να γίνουν από σύμβολο της εξουσίας, συμπαραστάτες της ελευθερίας.

202 επιλογές για Tchaikovsky από 4,98€ Κάντε κλικ εδώ

Η κλασική μουσική, αλλά και προκλασική ήταν ανέκαθεν υπό τον έλεγχο της εξουσίας και τις περισσότερες φορές χωρίς τη θέληση του καλλιτέχνη. Ο Χίτλερ στήριξε την αιματοβαμμένη του "πολιτική" στην μουσική του αναρχικού Βάγκνερ, χωρίς την γνώση του ίδιου. Η Σοβιετική "δημοκρατία" είχε πλήθος συνθετών στις διαταγές της, παρά την θέλησή τους. Το κίνημα των ρομαντικών έκανε μια σοβαρή προσπάθεια να ξεφύγει από τον ζυγό της εκάστοτε εξουσίας, με επιλογή θεμάτων πιο προσωπικών και ξεφεύγοντας από το πομπώδες ύφος των συνθέσεων. Αλλά το κίνημα των ρομαντικών ήταν και η αόρατη ρίζα της σύγχρονης μουσικής, αλλά και τέχνης γενικά. Κάποιες ατίθασες συνθέσεις όμως, πέρα αυτού του κινήματος, ξέφυγαν και αρχίζουν να γίνονται από παραγγελίες αυτοκρατόρων ή και τσάρων, σε σύμβολα της ελευθερίας. Αν και η αφορμή μπορεί να είναι απλά εμπορική, η σύνθεση μπορεί να αποκτήσει μαζί με την ανεξάρτητη οντότητα της και πονηριά να τρυπώνει στην ανθρώπινη σκέψη.

Η 1812 Overture  ή The Year 1812 ή Overture of 1812 του  Pyotr Ilyich Tchaikovsky, μπορεί να χαρακτηριστεί μια τέτοια σύνθεση. Αν και είναι αρκετά γνωστή στους φίλους της κλασικής μουσικής, έγινε σχεδόν διάσημη μέσα από την ταινία V for Vendetta και την δυστοπική θεματολογία της, σκηνοθετημένη από τον James McTeigue και με την συμβολή των αδελφών  Wachowski, που μεταξύ άλλων μας χάρισαν και το Matrix. Στο  soundtrack της ταινίας η οβερτούρα του μεγάλου Ρώσου συνθέτη καταλαμβάνει μια θέση κλειδί, όπου ακούγεται στην αρχή της και στο τέλος της. Με αυτό τον τρόπο ξεκινάει την πλοκή και συνοδεύει στο τέλος την τραγική-λυτρωτική κατάληξή της. Πιθανόν να μην είναι τυχαία η επιλογή της σύνθεσης στην συμβολή της  πλοκής του έργου, λαμβάνοντας υπ' όψη την ιστορία που κρύβεται πίσω από την δημιουργία της. 

Η βασική ιδέα για την δημιουργία της οβερτούρας αποτέλεσε η φιλοδοξία του τσάρου Αλέξανδρου Β να τιμήσουν την επέτειο της σύγκρουσης ρώσικων στρατευμάτων απέναντι σε αυτών του Ναπολέοντα. Η περίφημη μάχη του Borodino, 120 χλμ δυτικά της Μόσχας, έλαβε χώρα στις 7 Σεπτέμβρη του 1812 και είχε πάνω από 100.000 νεκρούς. Ήταν μια πύρρειος νίκη των Γάλλων, που αν και μπήκαν πολύ εύκολα στην άδεια Μόσχα, αναγκάστηκαν γρήγορα να την αφήσουν, λόγω του ρώσικου χειμώνα... και επειδή τελείωσαν τα ξύλινα πατώματα στο Κρεμλίνο. Η επιστροφή αποδεκάτισε ακόμα περισσότερο τον πληγωμένο γαλλικό στρατό. Αλλά πλήγωσε ακόμα περισσότερο το κύρος του ίδιου του Ναπολέοντα και των φιλόδοξων του σχεδίων. Ένα απλό γεγονός είναι ενδεικτικό της ουσιαστικά ήττας των Γάλλων: στην επιστροφή ο Ναπολέων ρώτησε έναν χωρικό αν είδε κάποιον λιποτάκτη, μιας και οι στρατιώτες του τον εγκατέλειπαν ομαδικά. Ο χωρικός αναγνώρισε τον μεγάλο στρατάρχη και με περίσσιο θάρρος του απάντησε πως είναι ο πρώτος που βλέπει, αναφερόμενος στον ίδιο τον Ναπολέοντα. Όταν κατάφερε να φτάσει στην Πολωνία, το στράτευμά του είχε μείνει στο μόλις το 1/10 από την αρχική Grande Armée.

Για να τιμήσουν αυτά τα γεγονότα καθώς και την 25η επέτειο από την στέψη του Αλέξανδρου Β, ανατέθηκε στον Ρώσο συνθέτη να ντύσει μουσικά ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο. Μετά την παρότρυνση του προσωπικού του φίλου και μέντορά του, Nikolai Rubinstein ξεκίνησε την δημιουργία της 12 Οκτωβρίου του 1880 και τη τελείωσε 6 εβδομάδες αργότερα. Μπροστά στον  καθεδρικό ναό του Σωτήρος Χριστού, ήταν να γίνει η πρώτη παρουσίαση της οβερτούρας. Το σχέδιο για την παρουσίαση ήταν αρκετά φιλόδοξο, με την συνοδεία πνευστών, αλλά και την συμμετοχή των καμπανών του καθεδρικού ναού, των λεγόμενων "zvons". Μαζί με αυτές, μέσα από έναν ηλεκτρικό πίνακα που  θα ήταν συνδεμένα τα κανόνια, θα γινόταν και συγχρονισμένοι κανονιοβολισμοί.

Ανεξάρτητα από την δολοφονία του τσάρου Αλέξανδρου Β, που δεν πρόλαβε να γιορτάσει τα 25 χρόνια από την στέψη του, το σχέδιο ήταν υπερβολικά φιλόδοξο. Τελικά η πρώτη παρουσίαση της οβερτούρας έγινε το 1882 σε μια σκηνή, μπροστά από τον μισοτελειωμένο ναό, κατά τη διάρκεια της Έκθεση των Τεχνών και της  Βιομηχανίας. Ωστόσο ο Tchaikovsky δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος με την δημιουργία του. Όπως παραπονέθηκε ο ίδιος στην προστάτιδα του Nadezhda Filaretovna von Meck, τη θεωρούσε υπερβολικά θορυβώδη και χωρίς καλλιτεχνική αξία. Ο λόγος ήταν, ότι δεν την έγραψε με αγάπη και συναίσθημα, αλλά ψυχρά εκτελούσε εντολές. Παρ' όλα αυτά η σύνθεση αυτή τον έκανε αρκετά πιο πλούσιο, καθώς είναι από τα πιο πολύ εκτελεσμένο του έργο.

Δέκα χρόνια μετά την δημιουργία του επισκέφτηκε την Νέα Υόρκη όπου το έργο του παρουσιάστηκε στο Carnegie Hall. Συχνά με την εκτέλεση της οβερτουρας γιορτάζεται και η Μέρα Ανεξαρτησίας, αν και δεν έχει καμία σχέση με την Αμερικάνικη ιστορία. Στο άλμπουμ των Rush, το 2012, κομμάτια της σύνθεσης του Ρώσου χρησιμοποιούνται σε αρκετά τραγούδια του.

---

Tchaikovsky - 1812 Overture (Full with Cannons)